Staj mağdurlarına müjdeli haber!

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’den iki önemli haber geldi. İlki Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) için. Bilgin, EYT konusunda çalışmanın teknik olarak tamamlandığını, aralık ayında detayların kamuoyu ile paylaşılacağını söyledi. Diğer konu ise staj sürelerinin emeklilikte sayılması ile ilgili. Sayıları 2 milyonu bulan staj mağdurları için müjde veren Bilgin, gündemlerinde yeni bir çalışma olduğunu dile getirdi.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, iki konuda önemli açıklamalarda bulundu. Bunlardan biri Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) ile diğeri ise staj sürelerinin emeklilikte sayılması ile ilgili. Önce, her iki açıklamayı da kısaca paylaşayım. Vedat Bilgin, EYT konusunda, “EYT sorunu 1999 öncesi işe başlayanların emeklilikle ilgili karşılaştığı bir sorundu. Prim gün sayısını doldurmuş olan, yılı tamamlamış olanların karşılaştığı bir sorundu. Yaşla ilgili bir problemdi. Emeklilik yaşının yükseltilmesiyle ilgili bir problemdi. Onunla ilgili bir çözüm aşamasına geldik” dedi. Bilgin, Kabine Toplantısı sonrası yaptığı açıklamada da EYT konusunda çalışmanın teknik olarak tamamlandığını, aralık ayında yapılan toplantıyla kamuoyu ile paylaşılacağına dikkat çekti.

Bakan Bilgin, staj konusunda ise stajda sağlık sigortasının yapıldığını ancak emeklilik sigortasının yapılmadığını belirterek, “Çok eski bir düzenleme. Bu konunun yeniden ele alınması gerekiyor. Ben bu konuda bir çalışma yaptırıyorum. Bunun sonuçları ne olur? EYT kapsamında da bunu değerlendirmek gerekir” şeklinde açıklama yaptı. Vedat Bilgin’in bu açıklaması, sayıları 2 milyonu bulan staj mağdurları için umut oldu.

EYT’DE DURUM NETLEŞİYOR

Staj mağdurları konusuna geçmeden önce kısaca EYT konusuna değineyim. Kimi çevrelerce EYT sorununun çözümü için masada birkaç formül olduğu; bunlardan birinin ve ağır basanın ise kadınlarda 7200, erkeklerde 9000 prim günü dolduranların yaşa bakılmadan emekli edileceği konuşuluyor. Oysa Vedat Bilgin, EYT ile ilgili önceki söylemlerinde masada tek bir formül olduğunu açıklamıştı. Birkaç gün önce yaptığı son açıklamada ise; EYT sorununun 1999 öncesi işe başlayanların emekliliği ilgili ve prim gün sayısını doldurmuş, yılı da tamamlamış olanların karşılaştığı bir sorun olduğunu ve yaşla ilgili bir problem olduğunu üzerine basa basa söyledi. Buradan da anlaşılacağı üzere yapılacak düzenleme; Eylül 1999 öncesi sigortalı olup da bu tarihte sosyal güvenlik sisteminde yapılan değişiklikle sigortalılık süresi ve prim gün sayısına ek olarak emeklilik için yaş şartı getirilmesi nedeniyle emekli olamayanlara yönelik bir düzenleme olacak. Yani ilk sigorta başlangıç tarihi 1999 eylül ayı öncesi olan ve çalışma yılını, prim gün sayısını dolduran ancak getirilen yaş şartı nedeniyle emekli olamayanlara yönelik bir düzenleme yapılacak. 

EMEKLİLİKTE SAYILMIYOR

Şimdi gelelim, staj mağdurları konusuna. Staj konusu meslek lisesi mezunlarından avukat ve doktorlara kadar milyonlarca çalışanın en büyük sorunu. Sorun ne? Staj süresinin emeklilik süresine sayılmaması. Neden? Çıraklık ya da stajyerlik döneminde emeklilik primi ödenmiyor; iş kazası, meslek hastalığı ve genel sağlık sigortası primleri ödeniyor. Bu nedenle de staj sigortası deniyor. Çalışılan sürenin emeklilikte sayılabilmesi için uzun vadeli sigorta olarak adlandırılan malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası için prim ödenmesi gerekiyor.

Staj döneminde bu prim ödenmediğinden sadece iş kazası, meslek hastalığı, genel sağlık sigortası primi ödendiğinden stajda geçen süre emeklilikte hesaba katılmıyor. Ne zaman ki, çalışan adına malullük, yaşlılık, ölüm sigorta koluna ait prim yatırılmaya başlanıyor, o tarihten itibaren emeklilik süresi başlıyor. Örnek vermem gerekirse; 2020’nin ocak ayında bir aylık staj yaptınız. O tarihte sigortalı olarak tesciliniz yapıldı ve sağlık, hastalık primleriniz staj yaptığınız işyeri tarafından yatırıldı. Staj bitince işten ayrıldınız. Aradan bir yıl geçip, 2021’in ocak ayında işe başladınız ve malullük, yaşlılık, ölüm sigorta koluna ait primleriniz yatmaya başladı. Emeklilik hesabınızı 2021’in ocak ayından itibaren yapacaksınız. Elbette staj süresi boyunca yatırılan primler, prim gün sayınızı etkileyecek, artıracak ancak emeklilik yaşınızı etkilemeyecektir.

NASIL BİR ÇÖZÜM OLACAK?

Peki, staj süresi borçlanılarak, emekliliğe sayılabilir mi? Stajda geçen süreler emeklilik için borçlanılamıyor çünkü kanun buna izin vermiyor. Staj süresinin borçlanılarak, emeklilik hesabına katılması için kanuni bir düzenleme gerekiyor. Ancak doğum yapan kadın çalışanlar için bir ayrıcalık var. Bu durumda olanların staj süreleri emeklilikte hesaba katılıyor. Daha açık şöyle anlatayım; kadın çalışanlar, staj süresi ile ilk sigortalı çalışmaya başladığı tarih arasında doğum yapmışlarsa doğum borçlanmasından yararlanarak emekliliklerini erkene çekebilirler.

İşte Vedat Bilgin’in, “Staj konusunun yeniden ele alınması gerekiyor. Bu konuda bir çalışma yaptırıyorum. Bunun sonuçları ne olur? Bu EYT kapsamında da bunu değerlendirmek gerekir. EYT çalışmamız tamamlandığı zaman bu soru da aydınlanmış olur” açıklaması milyonlarca staj mağduru için umut oldu. Anlaşılan o ki birincisi, staj süresinin emeklilikten sayılması için bir düzenleme yapılacak; ikincisi EYT’liler için de staj sürelerinin emeklilikten sayılması için borçlanma imkanı tanınacak, bunun için de ayrı bir kanuni düzenleme yapılacak. (Kaynak: Hürriyet- Noyan Doğan)