Suriye’deki af sığınmacılara fırsat

Suriye, 10 yıllık savaşın ardından ülkedeki yaraları sarmak için kolları sıvadı. Cumhurbaşkanı Esad, en kapsamlı af ilanını yaptı. Türkiye, aftan yararlanmak için sığınmacıları teşvik etmeli

Suriye Hükümeti, 10 yıllık savaşın ardından ülkedeki yaraları sarmak için kolları sıvadı. Son Cumhurbaşkanlığı seçimleriyle birlikte kesin zaferini ilan eden Cumhurbaşkanı Beşar Esad; yurt dışındaki Suriyelileri vatanlarına kavuşturmak, ülkedeki birliği yeniden sağlamak, gerilimleri azaltmak ve büyük bir diriliş süreci başlatarak ekonomik kalkınmaya odaklanmak için kapsayıcı bir af ilanı yaptı. Bugüne kadar çıkarılan en geniş kapsamlı af kararı ile tüm Suriyelileri ülkelerine dönmeye davet eden Beşar Esad, hep birlikte Suriye’yi yeniden inşa edeceklerini söyledi.

Esad yönetiminin bu kapsayıcı yaklaşımının Türkiye için de büyük bir fırsat olduğunu kaydeden uzmanlar, Türkiye’nin sığınmacıları aftan yararlanmaları ve evlerine dönmeleri için teşvik etmesi gerektiğini belirtiyor.

YENİ DURUM ANLATILMALI

Türkiye son günlerde yoğun şekilde sığınmacı sorununu konuşuyor. Afgan mültecilerin sınırdan Türkiye’ye girişiyle birlikte toplumda artan huzursuzluk; yaşanan bazı adi suçlarla birlikte körüklendi. Bugün resmi rakamlara göre ülkemizde; kayıtlı olarak geçici koruma merkezleri ile dışarıda yaşayan Suriyeli sayısı 3.6 milyon olarak görünüyor. Fakat resmi olmayan rakamlara göre ülkede 4.5 milyonun üzerinde Suriyeli sığınmacı olduğu değerlendiriliyor. “Açık Kapı” politikası ile düzensiz şekilde ülkenin her yerine yayılan bu sığınmacılar; nasıl ve ne zaman geriye döneceklerini, döndüklerinde ne ile karşılacaklarını, evlerine işlerine kavuşup kavuşamayacaklarını bilmiyor. Bunun en büyük nedeni ise Türkiye’de maruz kaldıkları anti-Esad propagandası ile Suriye ile iş birliğine karşı takınılan olumsuz tavırlar… Halbuki Suriye’deki durum; Türkiye’de anlatılanlara pek benzemiyor…

SURİYE DÜŞMANLARINI YENDİ

26 Mayıs’ta büyük bir zaferle yeniden cumhurbaşkanı seçilen Beşar Esad, savaşın zor koşulları nedeniyle ülke dışına çıkmak zorunda kalan tüm Suriyelilere vatanın bağrına dönme çağrısı yapmıştı. Esad’ın bu çağrısı, hem büyük toplumsal uzlaşı hem de yeniden kalkınma için bir temel teşkil ediyor. Kimileri Esad yönetiminin her yıl benzer çağrılar yaparak af kararları aldığını iddia etse de, uzmanlar son af kararının diğerlerinden farklı olduğunu değerlendiriyor. Çünkü bundan önceki af kararları, genel olarak bazı yerel uzlaşılara, silahlı yapılardan ayrılıp devletin yanına geçen muhaliflere dokunmamak adına bir yasal çerçeve teşkil ediyordu. Fakat bu kez ilan edilen af kararında, yerel değil toplumsal bir uzlaşı aranıyor. Artık Şam yönetimi; asker eksiğini kapatmak isteyen bir hükümet gibi değil, ülkeyi yeniden inşa ederek kalkınmayı sağlayacak bir yönetim gibi davranıyor. İşte doğru değerlendirilmesi gereken de tam olarak bu fırsat…

TÜRKİYE NE YAPMALI?

Göç İdaresi Genel Müdürlüğünün sitesinde şöyle bir açıklama yer alıyor: “Türkiye’deki Suriyelilerin çoğu Suriye-Türkiye sınırına yakın olan bölgelerden gelmektedir. Bu bölgeler aynı zamanda yoğun çatışmaların olduğu bölgelerdir.”

Fakat bu bilgilerin artık güncellenmesi gerekiyor. Suriye’yi yakından takip eden uzmanlar, Türkiye’deki sığınmacıların büyük bir bölümünün geldiği yerlerde artık savaşın sona erdiğini, terör tehdidinin ortadan kalktığını ve imar çalışmalarına başlandığını bildiriyor. Bunların başında da Halep ve Şam gibi büyük kentler geliyor. Türkiye’nin öncelikle buralara dönecek Suriyelileri tasnif etmesi ve dönüşleri için Suriye Hükümeti ile kolaylaştırıcı önlemleri konuşması gerekiyor. Çünkü artık ne ekonomimiz ne de sosyolojik gerçekliğimiz sığınmacı sorunuyla baş edebiliyor. Bugüne kadar Türkiye’nin Suriyeliler için harcadığı para 30 milyar doları geçmiş durumda. Fakat çok daha önemlisi; Türkiye’de her gün ortalama 300 Suriyeli bebek dünyaya geliyor.

10 YILDA 11 AF

Son ilan edilen afla birlikte Suriye’de çatışmaların başladığı 2011’den beri ilan edilen af sayısı 11 oldu. 2017 hariç, 2011’de iki kez, diğer yıllar bir kez af ilan edildi. Afların hiçbirinde şahıslara karşı işlenen suçlar yer almadı. Bunun yanında devlet kendi alacaklarından feragat etti. Sadece devlete karşı işlenen casusluk ve düşmanla işbirliği gibi 26 suç tipii af kapsamlarının dışında bırakıldı. İşte son yılda alınan 11 af kararı…

• 31 Mayıs 2011: Suriye’deki Müslüman Kardeşler üyelerini de kapsayan, siyasi suçlulara yönelik bir af çıkarıldı.
• 21 Haziran 2011: 31 Mayıs’taki aftan günler sonra bu sefer 21 Haziran’da genel af ilan edildi. 20 Haziran’a kadar devlete karşı işlenmiş her türlü suç af kapsamına alındı.
• 15 Ocak 2012: Esad tarafından 15 Mart 2011 tarihinden, kararın onaylandığı tarih olan 15 Ocak 2012’ye kadar, ülkedeki olaylarla ilgili işlenmiş suçları kapsayan af ilan edildi.
• 29 Kasım 2013: Esad, 29 Ekim’den önce Askeri Hizmet Kanunu çerçevesinde işlenen suçları kapsayan af ilan etti. Düzenleme kapsamında yurt dışındaki firarilerin 90, yurt içindekilerin ise 30 gün içinde birliklerine teslim olmaları durumunda af kararnamesinden yararlanabilecekleri belirtildi.
• 9 Haziran 2014: Suriye’de 9 Haziran 2014 öncesi için işlenen suçlara yönelik ‘genel af’ ilan edildi.
• 25 Temmuz 2015: Beşar Esad, asker kaçakları için genel af ilan etti.
• 17 Şubat 2016: Suriye’de yine asker kaçaklarını da kapsayan bir genel af ilan edildi. Suriye içinden 30, Suriye dışından 60 gün içinde teslim olanların aftan yararlanacağı kaydedildi.
• 9 Ekim 2018: Şam yönetiminden asker kaçakları ve firarileri kapsayan bir af daha geldi. Aftan yararlanabilmek için yurt içindeki erkeklerin dört ay, yurt dışındakilerin ise altı ay içinde başvuru yapmaları gerektiği açıklandı.
• 15 Eylül 2019: Ankara’da yapılacak olan Rusya-Türkiye-İran zirvesi öncesinde bir genel af ilan edildiği duyuruldu.
• 23 Mart 2020: Bu tarihten önce devlete karşı işlenen suçlar için 2020 yılı 6 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname yayımlanarak genel af ilan edildi.
• 2 Mayıs 2021: 2 Mayıs 2021’den önce işlenen suçlar için genel af içeren bir kararname çıkarıldı. Silah kaçakçılığı, vatana ihanet, casusluk, düşmanla işbirliği ve ölümle sonuçlanan terör suçları, af kapsamı dışında bırakıldı.