Tasarruf böyle yapılır

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in imzasıyla kamu kurumlarına tasarruf genelgesi gönderildi. Genelgenin ne ölçüde etkili olacağını eski Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanları Ufuk Söylemez ve Masum Türker değerlendirdi.

Sabrican TıknazoğluMuhabir

A+ A-

Kamu kurumlarına, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, imzalı tasarruf genelgesi gönderildi. 17 Temmuz günü gönderilen genelgede ilgili Cumhurbaşkanlığı kararnamesine atıf yapılarak şu ifadeler kullanıldı: “Deprem kaynaklı maliyetler haricinde tüm harcamaların gözden geçirilmesi, kamu kurum ve kuruluşları, taşınmaz edinimi ve kiralanması, resmi taşıt edinimi ve kullanımı, haberleşme giderleri, personel görevlendirmeleri, basın ve yayın giderleri, kırtasiye ve demirbaş alımları gibi giderlerin tasarruf kurallarına uygun gerçekleştirilmesi gerektiği…”

İlgili kurumlardan 28 Temmuz’a kadar tasarruf imkanı olan alanları bakanlığa bildirmeleri istendi. Kamu harcamalarında öngörülen tasarrufun bütçe açığını gidermede ne ölçüde etkili olacağını ve  kamu harcamalarında tasarrufun nasıl yapılması gerektiğini; ekonomiden sorumlu devlet bakanlığı görevinde bulunmuş Masum Türker ve Ufuk Söylemez’e sorduk.

ÖNEMLİ OLAN UYGULAMA

Tasarrufun önce üst kademelerden başlaması gerektiğini vurgulayan eski Devlet Bakanı Ufuk Söylemez, “Genelge düzeyinde de olsa tasarrufun hatırlanmış olması kötü bir şey değil. Ancak bu tür kamu tasarrufu genelgeleri hemen hemen her iktidar döneminde defalarca yayımlanır. Her bakan göreve geldiğinde buna benzer genelgeler yayımlar. Önemli olan uygulama ve bu genelgenin hayata geçip geçmeyeceğidir. Temsil masrafları, araç kiraları gibi kamu harcamalarında tasarrufa gidilmesi doğru bir şey. Ancak uygulamaya da yukarıdan başlamak lazım. Şişirilmiş danışman kadroları, sayısız bakan yardımcıları, liyakatsiz insanlara dağıtılan kadrolar ve Sayın Erdoğan’ın yurt dışı gezilerindeki şatafat, abartılı güvenlik önlemlerinde de tasarrufa gidilmesi gerekiyor. Tasarrufa bunlardan başlamak lazım.” dedi.

‘SAMİMİYET OLURSA BAŞARILIR’

Halk, yönetimin samimiyetle tasarruf ettiğini gördüğü takdirde kamudaki tasarruf tedbirlerinin hayata geçebileceğini ifade eden Söylemez, “Onun için sözde tasarruf, özde israf olmaması lazım. Bu genelgeye ihtiyatlı bir iyimserlik ile bakmak ve uygulamayı görmek lazım. Kaynakların, vergilerin doğru yere harcanması, israf edilmemesi kamu vicdanında olumlu yer bırakır. Ama israf, partizanca atamalar, gereksiz harcamalar, gösteriş tüketimi devam ederse, halk tasarruf kararlarına olumlu bakmaz. Türkiye’de inandırıcılık ve toplumsal mutabakat sorunu yaşanıyor. O yüzden genelgenin hayata geçip geçmeyeceği konusunda şüphelerim var. Zaman içinde bakıp göreceğiz.” diye konuştu.

ENERJİDE TASARRUF ŞART

Bütçe açığının dengelenmesi için kamu harcamalarında yapılan tasarrufun yeterli olmayacağını belirten eski Devlet Bakanı Masum Türker de, en büyük ithalat kalemi olan enerji giderlerinde de tasarrufa gidilmesi gerektiğini söyledi. Türker, şu mesajları verdi: “Ekonominin daraltılarak yönetilmesinin bir ürünü olarak kamu harcamalarının azaltılması öngörülmektedir. Bir taraftan fiyatların artışı söz konusu iken diğer taraftan da ekonomik daralma, ciddi sıkıntılara yol açacaktır. Hem istihdamı olumsuz etkileyecek hem de büyümenin yavaşlamasına neden olacaktır. Harcamaların tasarruf amaçlı durdurulmuş olmasını şu aşamada doğru bir yol olarak görmüyorum. Sadece kamu harcamalarında tasarrufa giderek ekonominin kontrol edilmesi mümkün değil. Tasarrufu en büyük ithalat kalemi olan enerji giderlerinde de yapmadan, cari açığın kapatılması yönünde alınan kararların çok fazla etkisi olmaz.”

10 ADIMDA MİLYARLARCA LİRA!

Kamu kurum ve kuruluşlarının harcamalarında tasarruf sağlanması, bürokratik işlemlerin azaltılması ve kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli kullanımına ilişkin ‘tasarruf tedbirleri’ genelgesi 30 Haziran 2021’de de yayımlandı. Alınan tedbirlere karşın Türkiye’nin bütçe dengesindeki bozulma devam etti.

Aydınlık, 2 Eylül 2018 ve 1 Temmuz 2021’de tasarruf önerilerini manşetten gündeme getirmişti. Emekli ve halen görevde bulunan bürokratlar ile kamu harcamaları üzerine araştırma düzenleyen Aydınlık, geniş kapsamlı ve hızlı uygulanabilecek kararlarla yılda 100 milyar liranın üstünde tasarruf sağlanabileceğine dikkat çektiler. Buna göre;

1) MAKAM ARACI SALTANATI

Özellikle bakanlık makamlarının kullandığı çok sayıda kiralık lüks araç mevcut. Sivil plaka kullanıldığı için rahatça özel işlerde, eş ve çocukların ihtiyaçlarında da kullanılıyor. Bakan ve yardımcıları dışında makam aracı kullanımına son verilmeli.

2) 1 NOLU CUMHURBAŞKANI KARARNAMESİ KALDIRILMALI

1 Nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Cumhurbaşkanlığı harcamaları Kamu İhale Yasasından, Sayıştay denetiminden, Kamu Konutları Kanunu ve Harcırah kanunundan muaf tutuldu. Kararnamenin kapsama alanının önü de açık. Bu kararname geri çekilmeli ve harcamalara sınır getirilmeli, denetlenmeli.

3) KAMU İHALE YASASINDA İSTİSNALAR KALDIRILMALI

Kamu ihale yasası en çok değiştirilen yasa. Bu yolla devletin 1 liralık işlerinin yandaşlara 3-5 liraya yaptırılmasının önü açıldı. Bu yasadaki istisnaları hemen kaldırarak harcamalarda tasarruf mümkün.

4) GARANTİLİ YAP-İŞLET-DEVRET İŞLERİ

Çoğu döviz kuruna bağlanan bu işletmelerin durumu yeniden gözden geçirilmeli.

5) TEMSİL ÖDENEKLERİ

Cumhurbaşkanlığı dahil kamu kuruluşlarında ve bakanlıklarda temsil ödeneklerinde büyük israf yaşanıyor. Bu ödenekler yüzde 50 ile sınırlandırılmalı.

6) KAMUDA LİYAKAT ESAS ALINMALI

Partizanca işe alımlar önlenmeli. Eldeki personel verimli kullanılmalı.

7) BELEDİYELERDE TASARRUF

Belediyelerde sosyal projeler adı altında israf hat safhada. Lüzumsuz çok sayıda proje yürütülüyor. Belediye harcamalarında tasarrufa gidilirken, ihaleler ve harcamalar mutlaka denetlenmeli.

8) KİRALIK KAMU BİNALARI

Çoğu yandaş işadamlarından kiralanan binalara çok yüksek miktarda kira ödeniyor. Üstelik kiralık kamu binası sayısı da hızla artıyor. Bu uygulamaya derhal son verilmeli.

9) LÜKS MAKAM ODALARI

Kamuda değişik kalemler kullanılarak lüks makam odaları yapımı devam ediyor. Makam odasına duş, namaz odası, dinlenme odası yaptıranlar da var. Bu tür harcamalara hemen son verilmeli ve yapanlar cezalandırılmalı.

10) VİP UÇAKLAR

Cumhurbaşkanı uçağı dışındaki tüm uçaklar satılmalı ve uçak kiralamaya son verilmeli.