‘Yanan Buz’da işbirliği fırsatı

ADNAN AKFIRAT / AYDINLIK GAZETESİ YAZARI

Yanan buz yani gaz hidrat. Tüm dünyada yakın geleceğin temiz enerji kaynağı olarak kabul ediliyor. Çin, bu yıl Güney Çin Denizi’nde 861.400 metreküp doğalgaz çıkarmayı başardı. Vakit kaybetmeden Çin’le teknoloji ve ortak yatırım işbirliğine gidilmeli

“Yanan Buz” terimi bundan sonra gündelik yaşamımıza girecek! Bilimsel adı “Gaz Hidrat”. Deniz dibinde yüksek basınç ve düşük sıcaklıkta hidrokarbon gaz moleküllerinden oluşan buz benzeri, kristal yapılı oluşumlara “Gaz Hidrat” deniliyor. Standart basınç ve sıcaklık koşullarında 1 metreküp gaz hidrat, 164 metreküpe kadar doğal gaz içermektedir. Gaz hidrat birikimleri tüm dünyada “Yakın Geleceğin Temiz Enerji Kaynağı” olarak kabul ediliyor. 

MÜJDEMİZ VAR!

Bizim de esaslı bir müjdemiz var! En büyük gaz hidrat rezervlerinden birinin Karadeniz’de olduğu Türk bilimciler tarafından saptandı. Karadeniz’in yanı sıra Doğu Akdeniz’de de yoğun bir Gaz hidrat rezervinin bulunduğu ise sır değil. 

Dokuz Eylül Üniversitesi’nden Prof. Dr. Günay Çifçi öncülüğündeki tamamı Türk araştırmacılarından oluşan bir ekip, 3 yıl süre ile Batı Karadeniz’de bulunan pilot bölgelerden sadece 1 tanesinde araştırma yaptı. Çalışmalar ve hesaplamalar sonucunda; tespit edilen rezervdeki mevcut gazın yüzde 10’u çıkarılsa bile bu miktar Türkiye’nin iki yıllık gaz tüketimini karşılayabilecektir. Diğer taraftan Orta Karadeniz’de farklı bir alanda, Türkiye’nin en düşük ihtimalle 11 yıllık doğal gaz ihtiyacını karşılayacak gaz hidrat rezervi bulunmaktadır.

Prof. Çifçi’nin kulağımıza küpe olacak sözleri: “Gaz hidratlar, petrol ve doğalgaza oranla daha yüzeysel alanlarda bulunan, sondajı ve çıkarılması nispeten daha kolay maddelerdir. Ekonomik yollarla çıkarılmasına yönelik teknolojilerin geliştirilmesine devam ediliyor. Gaz hidratların bulunduğu coğrafyalarda sera gazını artırıcı yönde metan salımı gerçekleşiyor, bu gaz, ozon tabakasını olumsuz etkiliyor. Bu maddenin bulunduğu yerde topraktan veya denizden çıkarılıp işlenerek enerji kaynağı haline getirilmesi gerekir. Böylece gazın işlenmesi ve ekonomiye kazandırılmasıyla çevreye verilen zarar da en aza indirilerek, çifte fayda sağlanmış olacak.”(1)

ÇİN’DEN REKOR

Dünyadaki Gaz hidratlarının, tüm dünyada fosil kaynaklardan üretilen gaz hacminin yaklaşık 50 katı olduğu hesaplanıyor. Dünyanın dört bir yanındaki tüm okyanusların altında, özellikle kıta sahanlıklarının kenarlarında büyük birikintiler var. Ülkeler, Gaz hidratı çıkarmayı güvenli ve ekonomik hale getirmenin bir yolunu arıyor.

Çin, bu yılın Mart ayında Güney Çin Denizi’ndeki “yanan buzdan” 861.400 metreküp doğal gaz çıkarmayı başardı. (2)

Çin Arazi ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı, Gaz hidrattan elde yakıt hacminin yeni bir dünya rekoru olduğunu bildirdi. Bir ay süren denemenin aynı zamanda “ticari kullanım için sağlam bir teknik temel” oluşturduğuna dikkat çekildi. Gaz, Güney Çin Denizi’nde tartışmalı su yolunun kuzeyindeki bir alandan ve yaklaşık 1.225 metre derinlikten çıkarıldı. 2017 yılında 60 günlük bir süre içinde 300.000 metreküp Gaz hidrat elde edilmişti. (3)

Çin’in dünyada yatay bir sondaj tekniği kullanarak Gaz hidratlarını değerlendiren ilk ülke. Çin diğer gaz hidrat araştırmaları yapan ülkeler arasında en çok patente sahip olmasıyla da öne çıkıyor. (4)

Singapur Ulusal Üniversitesi Kimya ve Biyomoleküler Mühendisliği Bölümü’nden Doçent Praveen Linga, Çin’in bu alanda en ileri ülke olduğunu saptıyor: “Japon araştırmalarından gördüğümüz sonuçlarla karşılaştırıldığında, Çinli bilimciler çok daha fazla gaz çıkarmayı başardılar. Dolayısıyla bu, gerçekten de metan hidratlardan gaz çıkarımını uygulanabilir hale getirme yolunda büyük bir adım.”

Çin’in “Ekonomi Günlüğü” gazetesi 2017’de Çin’in Yanan Buz (Gaz hidrat) rezervlerinin yaklaşık 100 milyar ton petrole eşdeğer olduğunu ve bunun 80 milyar tonunun Güney Çin Denizi’nde bulunduğunu bildirdi.

RUS BİLİMCİLER BULDU

1960’larda Rusya’nın kuzeyinde Gaz hidrat kaynakları keşfedildi. Ancak deniz tortusundan gazın nasıl çıkarılacağına ilişkin araştırmalar son 10-15 yılda başlayabildi.

Doğal enerji kaynağından yoksun bir ülke olarak, Japonya bu alanda öncü oldu. Kendi petrol rezervlerine sahip olmayan Hindistan veya Güney Kore de bu alanda büyük çaba gösteriyor.

ABD ve Kanada da sahada aktif olmakla birlikte, Alaska ve Kanada’nın uzak kuzeyindeki donmuş toprak altındaki Gaz hidratlara odaklanıyorlar.

ABD ve Japonya dahil birçok ülke bu rezervlerden nasıl yararlanılacağı üzerinde çalışıyor, ancak rezerv saptama ve çıkarmanın son derece zor olduğuna vurgu yapıyorlar. (5)

Bu endişelere rağmen Çin, Gaz hidratı değerlendirme çalışmalarını hızlandırdı. Çin, bunu 13. Beş Yıllık Planı’nda (2016-2020) temel politika hedefi olarak listeledi. Çin Devlet Konseyi, Kasım 2017’de maden kaynakları listesine Gaz hidratı ekledi. Mart 2020’deki başarılı son denemeyle, Çin, geliştirdiği ileri teknoloji sayesinde Yanan Buz’dan doğal gaz elde etmede yaygın üretime geçebilecek. Türkiye’nin hemen, bu alanda en önemli merkez olan Çin Jeolojik Etüd İdaresiyle (China Geoligical Survey) işbirliğini başlatması gerekiyor. 

SONUÇ: MAVİ VATAN’IN KIYMETİ

Türk Petrolleri (TPAO) şirketimiz, Karadeniz’deki doğal gaz keşfiyle milletimizi sevindirdi. Türkiye’nin denizdeki kaynaklarına sahip çıkma programı olan “Mavi Vatan”ın kıymetini milli bilince çıkardı. 

Şimdi sözü, Mavi Vatan mücadelesinin öncülerinden, can dostumuz E. Amiral Cem Gürdeniz’e bırakalım: “Çin ile Gaz hidratlardan doğal gaz çıkarma teknolojileri alanında işbirliği ve ortak yatırım süreçleri başlatılmalıdır. Bu süreçte ayrıca TPAO’ya ait Barbaros Hayreddin ile MTA’nın yeni temin ettiği Oruçreis sismik araştırma gemilerinin görev öncelikleri arasına Karadeniz ve Doğu Akdeniz’de Gaz hidrat araştırmaları yer almalıdır. Türk halkının deniz diplerinden yani Mavi Vatandan iyi haberlere ihtiyacı var!” (6) 

Türkiye, 15 Temmuz’da Amerikan vesayetinden kurtulduktan sonra ayağa kalkıyor. Milletimizin coşkusu gerçektir. Büyük güçlü Türkiye için ihtiyaç duyduğumuz enerjidir. Milletimize güvenelim, ona dayanalım yeter.